Kilka ostatnich lat zwiększyło świadomość klientów w zakresie ubezpieczeń. Dochodzi do tego rozwijający się światowy trend zdrowego i aktywnego stylu życia, który powiększa zainteresowanie ubezpieczeniami i produktami medycznymi - tak Emis (ISI Emerging Markets Group) podsumowuje swój raport „Poland Insurance Report 2023-2024”. Według danych zawartych w tym dokumencie Polska pozostaje największym rynkiem ubezpieczeniowym w Europie Środkowo-Wschodniej.
Jednak istnieje grupa ubezpieczeń, które zanotowały spadek sprzedaży w porównaniu z latami poprzednimi - ubezpieczenia na życie. Polacy wciąż rzadziej sięgają po tego typu produkty w porównaniu do klientów w innych regionach Europy.

Dlaczego Polacy nie mają prywatnej polisy na życie?

Do czasów pandemii blisko ¼ nieubezpieczonych twierdziła, że nie potrzebuje prywatnej polisy i nigdy o tym nie myślała, jednakże Covid19 zmienił tę optykę. Polska Izba Ubezpieczeń stworzyła „Mapę Ryzyka Polaków”, a sześć największych zawartych na niej obaw to ryzyka takie jak:
🚩 śmierć najbliższej osoby
🚩 brak pieniędzy na leczenie poważnej choroby (niekoniecznie nowotwór)
🚩 ciężka choroba najbliższej osoby
🚩 nowotwór
🚩 brak pieniędzy na starość lub brak pieniędzy dla bliskich w razie śmierci
🚩 utrata sprawności lub zdolności zarobkowych po nieszczęśliwym wypadku
🚩 do mapy należałoby dodać kolejne ryzyko, którym jest Kalectwo po NW (Nieszczęśliwym Wypadku), przez które zostaje utracona stabilność finansowa (śmierć nie nastąpiła, ciężkie zachorowanie nie nastąpiło, ale pojawia się niepełnosprawność).
Wszystkie te ryzyka może objąć dobrze skonstruowana polisa na życie. Ważne jest dobrze skrojone ubezpieczenie na życie zawarte w polisie, a nie sama pierwsza lepsza polisa z szerokim stosem świadczeń na drobne sumy - o tym wątku będzie w dalszej części artykułu.
Zainteresowanie tym konkretnym produktem rośnie, jednak…

Nie stać mnie

Polacy nadal uważają, że produkty finansowe, w tym ubezpieczenia na życie są dla nich za drogie.
Dlaczego cena spokoju jest tak wysoka?
Może lepiej skupić się na tańszym ubezpieczeniu grupowym?

Jaka jest różnica między ubezpieczeniem grupowym, a indywidualnym?

Ubezpieczenie grupowe jest gotowym produktem, który ma z góry określone parametry. Umowa ubezpieczenia grupowego jest tzw. umową ubezpieczenia na cudzy rachunek uregulowaną w art. 808 Kodeksu cywilnego. W ramach tej konstrukcji prawnej ubezpieczony nie występuje bezpośrednio jako strona umowy ubezpieczenia. Jednak z polisy grupowej oczywiście nadal wynikają dla niego określonego rodzaju uprawnienia, a także obowiązki.
Najbardziej popularne na rynku ubezpieczenia grupowe to bancassurance i ubezpieczenia pracownicze. W przypadku tych produktów regułą jest przeprowadzanie jedynie łącznej oceny ryzyka całej grupy. Skupia się ona wyłącznie na ogólnych danych takich jak: rozmiar grupy, zawód wykonywany członków grupy, ich profil wiekowy czy przewidywana płeć. Taką łączną ocenę wymusza chociażby otwarty charakter polis grupowych, który oznacza zmienność grupy ubezpieczonych w czasie.

Rozwinięciem bancassurance jest po prostu dystrybucja ubezpieczeń przez banki - tak więc, od OC komunikacyjnych przez Ubezpieczenia nieruchomości do Ubezpieczeń życiowych, ale… żeby nie było za pięknie, skupmy się na hipotece. Bank dystrybuuje ubezpieczenie na życie w celu zabezpieczenia swoich interesów i tylko swoich. Przez to właśnie należy dokładnie wczytać się w umowę, gdyż standardowo od banku kupujemy ubezpieczenie na życie na 5 lat, płacąc z góry, a później… w razie niepomyślnego zdarzenia żyjemy w błogiej nieświadomości mogąc mieć kłopoty, bo ubezpieczenie dawno wygasło. Pocieszający jest jednak fakt, iż coraz więcej ubezpieczycieli daje możliwość ubezpieczenia kredytu hipotecznego na cały okres trwania kredytu, z tym że zdecydowana większość tych ubezpieczeń ma w zakresie jedynie śmierć ubezpieczonego. Skutkiem jest przejęcie przez bank świadczenia, na które w umowie bankowo-ubezpieczeniowej zgodziliśmy się ustalić cesję na bank. A co z naszymi bliskimi? Mają sprzedać nieruchomość, żeby żyć na podobnym poziomie komfortu? Sprzedając nieruchomość tracą komfort, musząc szukać alternatywy. A gdy w rodzinie są dzieci? Ubezpieczony zostawi je jedynie z nieruchomością, którą i tak trzeba będzie spieniężyć.
Dlatego tak ważne jest ubezpieczenie indywidualne na życie Bytom Gliwice, którego nie pozbawi nas żaden bank, a osoby uposażone będą w stanie przetrwać. Bancassurance oczywiście to szersze pojęcie, ale na tym na razie poprzestańmy.

Wracając do obowiązków i uprawnień płynących z grupówki…

Czym skutkuje łączna ocena ryzyka całej grupy? Szerokim zakresem z niską składką ubezpieczenia. Ile wynosi składka na ubezpieczenie grupowe? To suma często poniżej stu złotych. Takie ubezpieczenie jest więc przystępne cenowo. Często częściowo opłaca je pracodawca (w przypadku polis pracowniczych). Łatwo do niego przystąpić i niepodważalnie działa w wyniku śmierci; przy urodzeniu się dziecka; śmierci rodzica/teścia lub w razie nabawienia się uszczerbków na zdrowiu po wypadku, ale… w zasadzie na tym plusy się kończą. Często znajdziemy tam również pozycje z Poważnymi Zachorowaniami lub mnogością innych zdarzeń, ale obwarowane wieloma dodatkowymi postanowieniami, a i tak z niskimi świadczeniami.

Firmy ubezpieczeniowe nie są instytucjami charytatywnymi. Konieczność zastosowania łącznej oceny ryzyka całej grupy, a co za tym idzie nie stosowania kwestionariuszy indywidualnej oceny ryzyka ubezpieczeniowego, sprawia, że ubezpieczyciele stosują uzasadnioną pod względem finansowym praktykę, której celem jest ograniczanie własnej odpowiedzialności jedynie do określonego katalogu zdarzeń. Przykładowo nie ma możliwości zabezpieczenia się kompleksowo na wypadek poważnych zachorowań. Można być pozbawionym możliwości przystąpienia do polisy również ze względu na wiek, wysokość zarobków lub charakter umowy w ramach, której świadczymy pracę.
Art. 815 § 1 Kodeksu cywilnego, nakłada na ubezpieczającego się zobowiązanie do podania do wiadomości ubezpieczyciela wszystkich znanych sobie okoliczności, o które ubezpieczyciel pytał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach.
W przypadku zawarcia przez ubezpieczyciela umowy ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne.
Nic dziwnego, że tak niekorzystna dla ubezpieczycieli wykładnia płynąca z przepisów skutkuje licznymi wyłączeniami odpowiedzialności towarzystw ubezpieczeniowych w tzw. grupówkach. Jednak wbrew powszechnemu przekonaniu nie służą one ochronie jedynie ich interesów, ale także ochronie interesów pozostałych ubezpieczonych w ramach ubezpieczenia grupowego, przykładowo przed uzyskaniem świadczeń przez osobę do nich nieuprawnioną. Wyłączenia odpowiedzialności powodują, że składki płacone przez wszystkich uczestników danego ubezpieczenia grupowego są przeznaczone na faktycznie zweryfikowane zdarzenia, minimalizując wyłudzenia jednostkowych przypadków. W przypadku pracowniczych ubezpieczeń grupowych zdrowia i życia tak czy inaczej dodatkowo dochodzi do swoistej odpowiedzialności zbiorowej. Bowiem starsi pracownicy bardzo często składają się na świadczenia wypłacane młodszym i vice versa - młodsi często dokładają się do świadczeń dla starszej kadry. Dlaczego? bo ryzyka „urodzenie dziecka” oraz „śmierć rodzica/teścia/współmałżonka występują najczęściej w tych dwóch grupach, a koszt ich pokrycia sięga nawet 20-30% składki ubezpieczenia. Pozostałe ryzyka są więc tym bardziej nisko ubezpieczone. A umowa jest zawierana najczęściej na okres 12 miesięcy (oczywiście ubezpieczenie grupowe jest dobrowolne i można wyjść z niego w dowolnym czasie, natomiast nie ma charakteru ciągłości stałej i co roku może być odnowione na podobnych warunkach lub innych, na które ubezpieczony nie ma wpływu).

Dlatego jeżeli oczekuje się wysokiej sumy ubezpieczenia, szerokiego katalogu ryzyk objętych ochroną ubezpieczeniową, a przede wszystkim  możliwości ubezpieczenia się od ryzyka wystąpienia POWAŻNEJ CHOROBY, to…

Indywidualne ubezpieczenie obejmujące życie i zdrowie, choć droższe od ubezpieczenia grupowego na pewno wyjdzie naprzeciw oczekiwaniom zainteresowanych i „powędruje” z ubezpieczonym do końca życia  bez  nagłych zmian zakresu czy wysokości świadczeń albo "przeprowadzki" do innego Towarzystwa ubezpieczeniowego (w tym ostatnim to częsta praktyka pracodawcy przy grupówkach - gdzie taniej. Zdarza się że pracodawca konsultuje te ruchy, jednak nie często).
Celem prywatnego ubezpieczenia indywidualnego na życie jest przeniesienie na wybrane towarzystwo ubezpieczeniowe ryzyka finansowego za zdarzenia takie jak  Fundamentalna Trójka:
✅ śmierć
✅ poważne zachorowania
✅ kalectwo po NW

Poprzez stosownie skalkulowaną składkę, której opłacanie gwarantuje wypłatę sumy ubezpieczenia określonej w umowie ubezpieczyciel ochrania swojego klienta na wypadek utraty życia, zdrowia bądź zdolności do pracy.
Art. 829 kodeksu cywilnego określa, że wypadkiem od zajścia którego uzależnione jest świadczenie ubezpieczyciela może być: śmierć osoby ubezpieczonej, dożycie przez nią określonego wieku, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, śmierć w wypadku.
Wysokość składki ustalana jest na podstawie indywidualnej oceny ryzyka ubezpieczeniowego oraz oczekiwanej przez klienta sumy ubezpieczenia.
W przypadku ubezpieczeń na życie analiza opiera się przede wszystkim na danych dotyczących długości trwania życia oraz wszelkich zmiennych wpływających na tę długość. Dzieli się je na zmienne medyczne i poza medyczne. Do tych ostatnich zalicza się chociażby zawód jaki wykonujemy lub uprawiane hobby.
Uwaga! Nie tylko niebezpieczny zawód może podnieść składkę ubezpieczeniową. Wystarczy, że jest on zakwalifikowany do zawodów, które zwiększają zagrożenie uzależnienia od używek. Na podwyższenie składki wpłynąć też może podwyższone lub obniżone BMI, a także przykładowo skłonność do szybkiej jazdy. A na przykład palenie tytoniu nawet u osób poniżej 30 roku życia może podnieść składkę o 1/3.
W kwestionariuszach oceny ryzyka ubezpieczeniowego nie opłaca się mijanie z prawdą lub zatajenie informacji medycznych. Wykrycie oszustwa skutkować będzie brakiem wypłaty ubezpieczenia. Nic nie zyskamy, a na pewno straci nasza rodzina pozbawiona pieniędzy z ubezpieczenia.
Trzeba zauważyć, że Towarzystwa Ubezpieczeniowe chcą ubezpieczać jak najzdrowszych Klientów i efektem skali wypłacać świadczenia tylko tym, którzy naprawdę ich potrzebują. Jednakże efekt skali nie dyskwalifikuje nikogo, a jedynie zmusza do wnikliwszej analizy ryzyka i niekiedy podniesienia ceny składki.
Prócz kwestionariusza najczęściej wykorzystywane przez Towarzystwa Ubezpieczeniowe źródła to:
📚 Tablice trwania życia - dostarczają one informacji na temat zachorowalności społeczeństwa na określone choroby, wypadkowości oraz głównych przyczyn przedwczesnej umieralności. Tablice zawierają system wskaźników umożliwiających precyzyjne dokonanie szczegółowej analizy w zakresie umieralności. Podstawowym parametrem branym pod uwagę jest prawdopodobieństwo zgonu w ciągu roku w danej grupie wiekowej
📚 Rocznik statystyczny - informuje o stanie i strukturze ludności kraju oraz pozwala na ocenę zmian demograficznych
📚 Specjalistyczne publikacje placówek medycznych
📚 Własne materiały statystyczne towarzystw ubezpieczeniowych, które pozwalają określić specyficzne czynniki i obszary podwyższonego ryzyka ubezpieczeniowego
📚 Dokumentacja medyczna znajdująca się w posiadaniu Ubezpieczonego lub placówkach medycznych, w których ubezpieczony odbywał leczenie

Na zwiększającą się wysokość składki indywidualnych ubezpieczeń zdrowia i życia wpływa również starzenie się społeczeństwa i podatność na choroby cywilizacyjne.
Chociaż długowieczność sama w sobie nie jest dla społeczeństwa zjawiskiem niepożądanym, to dla towarzystw ubezpieczeniowych stanowi istotne ryzyko, które musi zostać odpowiednio skalkulowane tak, aby dana umowa ubezpieczeniowa dotycząca zdrowia i życia była opłacalna dla ubezpieczyciela jak i dla ubezpieczonego. Ubezpieczyciele radzą sobie z ryzykiem długowieczności m.in poprzez jego transfer. To obszerny wątek, którego nie będziemy rozwijać na potrzeby przejrzystości niniejszego artykułu, ale warto tutaj dodać iż chodzi o bezpieczny obrót środkami.
Kolejnym ryzykiem, które kiedyś najczęściej powodowało niezakwalifikowanie klienta do podpisania umowy ubezpieczeniowej, a dziś z reguły powoduje znaczący wzrost składki są choroby cywilizacyjne. Czytając Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU) ubezpieczeń indywidualnych warto, podobnie jak w przypadku ubezpieczeń grupowych, zwrócić szczególną uwagę na wyłączenia. Część produktów ubezpieczeniowych ma w nich pewien katalog chorób. A jeśli już o wyłączeniach mowa…

Wyłączenia standardowe w ubezpieczeniach indywidualnych

O źródle i zastosowaniu wyłączeń zostało powiedziane powyżej w odniesieniu do ubezpieczeń grupowych popularnie nazywanych grupówkami.
Ubezpieczenia indywidualne również mają swoje wyłączenia odpowiedzialności.
Do najczęstszego katalogu wyłączeń należą:
🚫 samobójstwa popełnionego do 2 lat od daty zawarcia umowy ubezpieczeniowej, mówi o tym zapis art. 833 k.c
🚫 wojny, inwazja, działania wojenne, rozruchy, zamieszki
🚫 usiłowanie lub popełnienie przez ubezpieczonego przestępstwa
🚫 zaburzenia psychiczne ubezpieczonego
🚫 działania ubezpieczonego pod wpływem alkoholu i narkotyków

Do częstych wyłączeń należało kiedyś zakażenie wirusem HIV, obecnie na skutek postępów medycyny, to wykluczenie jest coraz rzadsze. Oczekiwane dalsze trwanie życia u osób leczących się z powodu HIV jest bowiem porównywalne do tego parametru u osób zdrowych.

Bardzo ważną informacją i różnicą w wyłączeniach pomiędzy grupówkami, a ubezpieczeniami indywidualnymi jest budowa wyłączenia. W grupówkach często lekko zagmatwana wydająca się jakby wszystko było wyłączone, natomiast w indywidualnych zero-jedynkowa wyraźnie wyjaśniona.
Warto zwracać uwagę na szczegóły wymienione w wykluczeniach. Wyłączenia w grupówkach często skonstruowane są na zasadzie: „nie możesz czegoś, chyba że tego, ale jeśli chodzi o to a nie tamto, i jak nie masz tamtego tyle, to za to akurat nie zapłacimy”. Przykładowo w ubezpieczeniach dotyczących nowotworów występowały wyłączenia dotyczące wypłaty ubezpieczenia warunkowane wielkością guza.

Czy ubezpieczenie grupowe jest gorsze, złe, niepotrzebne?

Nie! Jest doskonałym uzupełnieniem ubezpieczenia indywidualnego. W ubezpieczeniu grupowym za zdarzenia typu „pobyty w szpitalu” lub „uszczerbkowo-wypadkowe” otrzymamy atrakcyjne świadczenia, a koszt takiej polisy będzie dużo niższy niż indywidualnej obejmującej zdarzenia „szpitalne” lub „uszczerbkowo-wypadkowe”.
Morał z tej historii jest następujący = warto mieć grupówkę i indywidualne niezależne od siebie.

Więc jak to jest z tymi indywidualnymi ubezpieczeniami?

Indywidualne ubezpieczenie na życie i zdrowie jest droższe od ubezpieczenia grupowego, jednak większość tych pieniędzy wróci do nas lub do naszych bliskich w momencie konieczności wypłaty sumy ubezpieczenia. Nie warto jej zmniejszać, tylko dla uzyskania niższej składki. Powinna być ona tak wyliczona, by rzeczywiście wspierała nas i naszą rodzinę, gwarantując faktycznie dodatkowe środki na walkę z chorobami lub wypłatę dla rodziny gdyby nas zabrakło.

Żeby dokonać świadomych wyborów, poczynając od wyboru Towarzystwa Ubezpieczeniowego, następnie wyboru agenta aż do przygotowania sobie konkretnych pytań i wyrażenia obiekcji, koniecznym jest wygospodarowanie czasu na spotkanie, rozmowę, notatki, analizę oferty w relacji do OWU i dopiero wykonania odpowiednich ruchów. Wypada zaznaczyć, że to dopiero początek, gdyż proces wnioskowania i polisowania trwa pewien czas, w którym Ubezpieczyciel może prosić klienta o dodatkową dokumentację medyczną, oświadczenia, a nawet wysłać na koszt Towarzystwa na specjalistyczne badania.